Eilandinformatie Sulawesi

Indonesië heeft zoveel eilanden, zoveel gezichten (inclusief hele grappige van apen) en zoveel plekken die de moeite waard zijn om te bezoeken, dat het niet gek is als al die namen van eilanden je duizelig maken. Natuurlijk, Java en Bali, en waarschijnlijk Lombok, kun je plaatsen. Je zou kunnen zeggen dat ze het hart van het land vormen als het gaat om bezoekende reizigers.

Ten noordwesten van Java, bij Maleisië, vinden we Sumatra. Recht boven Java ligt Kalimantan, en noordoostelijk van Java, Bali en Lombok zijn we bij Sulawesi. Het enige grote Indonesische eiland dat we nu nog niet genoemd hebben is Papoea, dat ligt ten westen van Sulawesi, achter de Molukken.

Afhankelijk van waar je precies je bestemming in Sulawesi prikt, is het vanaf Bali ongeveer 1.000 kilometer. Sulawesi is een rustig eiland, maar niet klein. Van Makassar, in de zuidelijke punt, naar het noordelijk gelegen Manado is het hemelsbreed ongeveer 1.000 kilometer en over de weg bijna 1.800 kilometer.

Voor onze rondreizen beperken we ons daarom tot Zuid-Sulawesi, dat een in historie gedrenkte sterke eigen cultuur heeft, een ruig bosrijk berggebied is met vulkanen en hot springs, en fantastische stranden heeft waar het goed snorkelen (en duiken) is tussen grote koraalriffen en tropische vissen. Je maakt hier ook kennis met de Toraja, een opvallende en authentieke minderheid met rijke (en soms ietwat macabere) tradities…

Algemene informatie

Sulawesi heeft een nogal grillige vorm. Sommigen zien er een draak in met een vuurspuwende tong, anderen een bewegende hand in een schimmenspel. Het eiland wordt uiteraard omringd door water, maar heeft ook een paar grote baaien die honderden kilometers landinwaarts stromen, zoals de Golf van Boni in het zuiden en de Golf van Tomini aan noordoostelijke kant.

CELEBES

Sulawesi stond lang bekend als Celebes, een naam die de Portugezen aan het eiland gaven, maar veel eerder was het al Sula (eiland) Besi (ijzer). Een verwijzing naar het vele ijzer dat hier werd gewonnen. Toch kreeg Sulawesi pas als naam bekendheid na de Tweede Wereldoorlog.

De Portugezen waren de eerste Europeanen die Sulawesi ontdekten, al in de 16e eeuw. Rond 1605 arriveerden de Nederlanders en later de Britten. We zullen je alle schermutselingen besparen, maar het komt erop neer dat toen de sultan van de provincie Gowa in 1669 capituleerde het hele eiland in handen van de Nederlanders kwam. Aan de zuidkust werd hier een fort gebouwd, het begin van wat nu Makassar is, de hoofdstad van de provincie Zuid-Sulawesi, en met ruim anderhalf miljoen inwoners de grootste stad van het eiland.

Op het hele eiland wonen zo’n 20 miljoen mensen, waarvan bijna de helft in Zuid-Sulawesi leeft. Net als (op Bali na) alle andere eilanden van Indonesië zijn verreweg de meeste mensen moslim. Op Sulawesi is dat ruim 80%. Ongeveer 15% is protestants.

DIERENRIJK

Niet minder interessant zijn de andere bewoners van Sulawesi, de dieren. Met verschillende nationale parken en meer dan 20 natuurreservaten (op het land en maritiem) probeert men de rijke maar kwetsbare flora en fauna op het eiland te beschermen. Maar liefst vier van de slechts zeven bestaande soorten zeeschildpadden leven rondom Sulawesi, en eenderde van de vogels op het eiland komt nergens anders ter wereld voor!

Andere unieke bewoners van Sulawesi zijn de beerkoeskoes (een buideldier met grote ogen), de kuifmakaak (ook zwarte makaak genoemd), de anoa (een dwergbuffel) en soorten van het celebesspookdiertje (mogelijk de inspiratie voor Gollum in de Lord Of The Rings films).

Bestemmingen

Tana Toraja

Het land van de Toraja is de betekenis van Tana Toraja. De Toraja regio in het noorden van Zuid-Sulawesi is al sinds mensenheugenis het gebied waar de Toraja minderheden leven. Nu nog zo’n 450.000, al leven er buiten deze regio ook nog een paar honderdduizend.

Hun naam hebben de Toraja aan de Nederlanders te danken. Begin 20e eeuw, toen Indonesië nog een kolonie was, werd het bestaande begrip ’to riaja’ (de mensen van het hoge land) verbasterd tot Toraja.

Als je in een Toraja dorp bent, springen de tongkonan in het oog. Het zijn huisjes met nogal uit de kluiten gewassen daken zodat die huisjes er uitzien als bootjes. De Toraja zijn deels christelijk en islamitisch, maar baseren zich ook op animistische tradities. Vooral hun begrafenisrituelen zijn opvallend. Sommige overledenen worden bijgezet in de ‘hangende graven’ aan rotswanden. Lang geleden werden overleden kinderen in kistjes in een boom geplaatst.

Maros

In Zuid-Sulawesi zie je een natuurgebied van karstgebergte, woeste pieken, groen begroeide valleien, grotten, palmbomen, rivieren en meertjes, dat in Vietnam hordes toeristen trekt, maar waar hier in Maros in alle rust van kan worden genoten. Bijna de helft van deze bijzondere regio bestaat uit water. Tussen al dat fraaie natuurschoon liggen hier en daar kleine nederzettingen van (meestal) rijstboeren.

De beroemdste van alle die minidorpjes is Rammang-Rammang (op maar 40 kilometer van hoofdstad Makassar). De naam van het dorp betekent zoiets als mist en wolken. En dat is goed gekozen, want een heldere hemel zie je hier zelden, maar een mystieke mist in de ochtend wel degelijk.

Bunaken

In bijna het meest noordelijke puntje van Sulawesi ligt tegenover de stad Manado het eiland Bunaken, naamgever van het Bunaken National Marine Park. Op een paar kleine eilandjes na bestaat het hele nationale park uit water.

Door de stroming heeft Bunaken een grote biodiversiteit. Het is daarom de perfecte plek om te snorkelen en te duiken. Het koraalrif is kleurrijk en overdadig aanwezig, er leven stekelhuidigen en sponzen. Met wat geluk zie je er anemoonvissen, lipvissen of een zeeschildpad. In Bunaken National Marine Park zwemt ruim 70% van alle bekende vissoorten van de Indo-Westelijke Stille Oceaan.

Togian Islands

Een groep van 56 eilandjes in de Golf van Tomini, de enorme baai aan de noordoostelijke kant van Sulawesi. De uit vulkaanuitbarstingen voortgekomen eilanden zijn bedekt met regenwoud. Maar de meeste bezoekers komen om te duiken en als het meezit zeeschildpadden te zien. Het water is hier rustig en helder. Prachtig om te snorkelen en duiken. En als je weet dat de stranden wit en zacht zijn, begin je te zien waarom Togian een aantrekkelijke bestemming is.

Makassar

De grootste stad van het eiland is ook de hoofdstad van de provincie Zuid-Sulawesi. Met meer dan anderhalf miljoen inwoners is het een van de grootste steden van het hele land. De geschiedenis van de stad begon toen de Nederlanders hier aan het einde van de 17e eeuw een fort bouwden.

Voor de fundamenten van Fort Rotterdam werd gebruik gemaakt van een oud fort dat Ujung Pandang was genaamd. De Nederlanders hebben het fort lang dienstbaar gehouden. Bijna tot het einde van de Nederlandse heerschappij over Sulawesi werd het ingezet als militair hoofdkwartier en regionaal regeringscentrum.

Ujung Pandang is nog een tijdje de nieuwe naam van Makassar geweest, maar viel uiteindelijk niet in de smaak, en dus werd het weer Makassar.

Een nieuw opvallend gebouw in Makassar is de Asmaul Husnah 99 Kubah moskee, de moskee met de 99 koepels. Voor de moskee staat een fontein waar elke avond een watershow te zien is.

Lake Tempe

Lake Tempe (Danau Tempe) is een gigantisch (350 km2) groot natuurlijk meer, een van de grootste van Indonesië. In de regentijd is het bij watervogels geliefde meer nog vele malen groter dan in het droge seizoen. Zo’n 20 rivieren komen op dit meer uit, waar tientallen vissersfamilies in eenvoudige huisje op vlotten op het water leven.

Bira

Bira is een goed bewaard geheim, maar wel een van de allermooiste stranden van Sulawesi. In Bira werden ooit vooral houten boten gebouwd voor de vissers uit de omgeving. Nu richt de lokale bevolking zich meer op buitenlandse bezoekers die zich komen verbazen over de stranden en het prachtige koraal voor de kust.

Het ligt op het randje van Sulawesi aan de zuidoostelijke kust, feitelijk maar tientallen kilometers verwijderd van het eiland Selayar dat onder Sulawesi opduikt. Bira schuurt tegen het Taka Bonrate National park en daar kun je als je gaat duiken witpuntrifhaaien en zwartpuntrifhaaien zien.