Albers, Armstorff, Baas, Berrens, Beumer, Bleijerveen…. Zo begint een lange lijst met namen van Nederlanders die in de Tweede Wereldoorlog stierven tijdens de bouw van de Birma spoorlijn. Hun namen staan op het Nederlandse monument op de Don Rak erebegraafplaats in Kanchanaburi, zo’n 140 kilometer ten westen van Bangkok.
Er liggen niet alleen Nederlanders op de Kanchanaburi War Cemetery. Ook Australiërs, Britten en Indiërs zijn hier begraven. Allemaal zijn ze slachtoffer van het helse regime dat de Japanners er in Thailand tijdens de Tweede Wereldoorlog op na hielden. De personen achter de namen op de erebegraafplaats hebben nog iets anders gemeen: allemaal waren ze jong toen ze stierven. Vaak in de twintig, soms in de dertig, een enkeling in de veertig. Op sommige graven staat geen naam. Er staat dan: bekend bij God.
Bevoorrading en bewapening van de Japanse troepen in Birma (nu Myanmar) gebeurt midden jaren ’40 niet langer per schip. Dat is te gevaarlijk omdat de Geallieerden steeds vaker met succes die route blokkeren. De Japanners besluiten een spoorlijn van Thailand naar Birma te bouwen, een project dat jaren eerder door de Britten is onderzocht en als te moeilijk werd beoordeeld. Het Japanse werk moet worden gedaan door zo’n 60 duizenden krijgsgevangenen en bijna 200 duizend Aziatische arbeiders.
Meer informatie over de gebeurtenissen in de Tweede Oorlog in Kanchanaburi vind je in de AsiaDirect Special Hellfire Pass (Kanchanaburi) en bij bestemming Kanchanaburi.
Nachtmerrie
De Japanners hebben haast en de omstandigheden zijn erger dan een nachtmerrie. Het wordt een hel. Er is altijd een gebrek aan eten. Er is de hitte en de vochtigheid. Er is malaria, cholera, dysenterie, en er is de uitputting. Geschikt materiaal om mee te werken ontbreekt, er zijn alleen hamers en spades. Sommige spoorbruggen worden met spijkers en touw in elkaar gezet.
Er is ook de vernedering en fysieke druk van de Japanners. Geslagen worden is geen uitzondering. Als de bouw naar de zin van Japan te lang duurt, wordt het geweld brutaler. Van de mensen die aan de spoorlijn moesten werken sterven er naar schatting ruim 100 duizend. Tussen de 70 en 90 duizend daarvan zijn burgerarbeiders. Van de geallieerde krijgsgevangen bekopen er zo’n 16 duizend het werk met de dood, waaronder bijna 3.000 Nederlanders.
Er gebeurt iets bijzonders met je als je in Kanchanaburi de Don Rak Erebegraafplaats binnenloopt. Ineens is het leed van een oorlog dichtbij, het hangt in de lucht, is bijna voelbaar. De rijen met grafstenen lijken eindeloos.
Achterin vind je het monument met de namen van Nederlandse slachtoffers. Mols, Moonen, Nebbeling…..Het is onwerkelijk, de namen klinken bekend, maar we kennen de mensen niet. We kennen alleen hun lot.
