Loi Krathong, ook wel bekend als het ‘lichtjesfestival’, is een festival dat in verschillende vormen in veel landen in Azië wordt gevierd. Maar het meest bekend is toch de Thaise versie van dit intieme, inspirerende festival.
De betekenis van Loi Krathong
Loi Krathong kan op verschillende manieren worden vertaald. ‘Loi’ betekent ‘laten drijven’. Afhankelijk van waar je het opzoekt, is de betekenis van ‘Krathong’ een ‘drijvend mandje’, een ‘drijvende boot’, een ‘drijvend offer’ of een ‘drijvende kroon’. Eén ding mag duidelijk zijn, er wordt iets te water gelaten en de bedoeling is dat dit gevaarte blijft drijven. Waar men dit op laat drijven hangt af van wat er voorhanden is. Rivieren en kanalen zijn goed, maar bij gebrek hieraan worden er ook grote meren of de zee gebruikt.
Het woord Loi Krathong
Even terugkomend op het woord ‘krathong’. Wat is het nu precies? Er zijn verschillende versies, maar traditioneel bestaat de basis uit één of meerdere schijven gesneden van de stam van een bananenboom. Deze blijven goed drijven en zijn vrij zacht en dus makkelijk te versieren. Dit doet men volop met bloemen, kaarsen en wierook stokjes. Je kunt het misschien het beste vergelijken met kerststukjes bij ons. Sommige zijn groot en overdadig gedecoreerd, andere kleiner en soberder. Iedereen heeft zijn eigen stijl. Net als met kerststukjes, zijn ‘krathongs’ iets wat vroeger iedereen zelf maakte, maar vandaag de dag zijn er meer en meer mensen die er kant en klaar eentje kopen. Helaas gebruiken mensen vandaag de dag ook wel eens piepschuim, wat natuurlijk de nodige problemen voor het milieu oplevert, aangezien het niet biologisch afbreekbaar is zoals natuurlijke materialen.
De betekenis achter Loi Krathong
De betekenis van Loi Krathong is ook iets waar meerdere verhalen de ronde over doen. Misschien is dit juist wel de reden dat Loi Krathong altijd een bepaalde mystiek blijft houden voor zowel de Thai zelf als bezoekers. De officiële verhalen vertellen dat Loi Krathong haar oorsprong vindt in het oude Sukhothai rijk, een voorganger van het huidige Thailand, vernoemd naar de voormalige hoofdstad in het noorden van het land. Hier zou de traditie begonnen zijn. Voor het eerst georganiseerd door een hofdame ‘Nopphamat’ genaamd. Voor haar bestaan is echter geen historisch bewijs en de enige echte referenties naar haar zijn verschillende gedichten die pas begin 19e eeuw geschreven zijn. Het is dus helemaal niet zeker dat zij ooit bestaan heeft, laat staan dat zij iets met Loi Krathong te maken heeft. Maar de legendes vertellen dat de offers (krathongs) op het water werden geplaatst op de 12e volle maan van het jaar. Dit valt altijd aan het einde van het regenseizoen. De krathongs zijn een eerbetoon aan ‘de godin van het water’. Niet voor niks is het Thaise woord voor rivier ‘mae nam’ wat letterlijk ‘moeder water’ betekent. De godin voor het water wordt geëerd en bedankt voor al het water wat zij ‘geschonken heeft’. Thailand is de grootste rijst producent ter wereld en het verbouwen van rijst is onmogelijk zonder grote hoeveelheden water. In een tijd waarin bijgeloof hoogtij vierde naast het boeddhisme is het dus helemaal niet zo gek dat dit er in ieder geval iets mee te maken heeft (gehad).
Een modernere uitleg over de betekenis van Loi Krathong komt van de voormalige Thaise Koning Rama de Vierde. Hij liet opschrijven dat Loi Krathong zijn oorsprong vond in een Indiaas Bhramanistisch festival, wat is aangepast ter verering van Boeddha, ooit geboren als Prins Siddharta. De wierook is ter verering van Boeddha. De kaarsen die geplaatst worden staan voor zijn verlichting, op dezelfde manier als deze items bekende gebruiksvoorwerpen zijn in de tempels waar ze ook voor het offeren en tijdens het bidden gebruikt worden. De symbolische betekenis die de Koning gaf als uitleg voor het verhaal, is zonder meer een van de redenen waarom Loi Krathong vandaag de dag nog altijd populair is en misschien meer dan ooit past bij de geest van deze tijd.
Symboliek
Het laten wegdrijven van de krathong zou symbool staan voor het afscheid nemen van je gemaakte zonden en fouten. Het boeddhisme als levenswijze erkent dat we allemaal menselijk zijn en allemaal fouten maken die invloed hebben op ons kharma. Gemaakte fouten dienen herkend en erkend te worden, alleen op die manier kunnen we leren van onze fouten. Maar nadat we dit gedaan hebben zou het meedragen van eventuele schuldgevoelens ons alleen belemmeren in onze vooruitgang en het bereiken van verlichting. Daarom mag je eens per jaar al je zonden op deze krathong laden en af laten drijven om er op zeer letterlijke wijze afscheid van te nemen en met een schone lij te beginnen. Het is om deze reden dat sommige mensen een heel jaar lang hun nagel lang laten groeien (vaak aan de pink van de rechterhand) om die met Loi Kratong af te knippen en op de krathong te plaatsen. Andere mensen gebruiken een pluk haar of iets anders zeer persoonlijks om symbolisch afscheid te nemen van hun zonden. Water staat in veel culturen ook symbool voor reinheid en wordt dagelijks gebruikt voor het reinigen of schoonmaken.
Het plaatsen van de krathong op het water is iets wat je persoonlijk kunt doen. Maar het festival heeft ook een zeer sociaal aspect, dus zie je vaak dat jonge koppeltjes het gezamenlijk doen. Vriendengroepen gezamenlijk een grote krathong maken om los te laten op de rivier of dat bedrijven dit met het voltallige personeel doen. Gelukkig wordt op veel plaatsen Loi Kratong 2 of 3 avonden lang gevierd. Zo kun je de ene avond een kratong te water laten met collega’s en de andere met je vrienden, partner of gezin.
Loi Krathong heden ten dage
Vandaag de dag heeft Loi Krathong voor veel mensen een wat minder diepe betekenis. Het is een moment om samen te komen een krathong te maken of te kopen en deze los te laten op het water. Meer dan afscheid nemen van zonden in het verleden kijkt men naar de toekomst en maakt men een wens voor het aankomende jaar. Dit is waarschijnlijk ook de reden dat de wensballonnen de laatste jaren volop hun intreden hebben gedaan bij het festival en er voor veel mensen net zo mee verbonden zijn als de traditionele krathongs. De wensballonnen worden vaak in vriendengroepen losgelaten, wensen worden in stilte gedaan of soms met stift op de ballon geschreven. Het loslaten van de wensballonnen is één van de redenen dat vandaag de dag Loi Krathong in het westen ook vaker wordt aangeduid als ‘het festival van het licht’.
Waar beleef je Loi Krathong op z’n best?
Eén van de mooiste plekken om dit te zien, is bij het aan Loi Krathong verwante ‘Yi Peng’ festival wat groots gevierd wordt in het noorden van Thailand. ‘Yi Peng’ komt uit de Lanna cultuur. De data van dit festival worden ieder jaar bepaalt door een lokale groep monniken, maar vallen vaak wel ongeveer samen met Loi Krathong. De data worden niet heel lang van te voren bekend gemaakt wat het voor toeristen lastig maakt te plannen. Het hoogtepunt van Yi Peng vindt plaats op een groot veld vlak bij de Mae Jo universiteit, net buiten Chiang Mai. Duizenden mensen komen samen om tegelijkertijd hun wensballon los te laten. Zelfs de grootste cynicus wordt hier spontaan romantisch van. Een fantastisch spektakel dat we iedereen van harte kunnen aanbevelen. Wees wel voorbereid op een enorme drukte! Maar alle beroemde plaatjes van duizenden wensballonnen die de hele lucht vullen, komen hier vandaan.
In veel plaatsen en provincies zijn lokale aangepaste variaties van het Loi Krathong festival te zien en ondanks dat het geen officiële feestdag is worden er vaak allerlei evenementen georganiseerd. Avondmarkten, vaak met veel eten en live optredens van allerlei bandjes en dansgroepen. Ook kent bijna iedere stad zijn ‘Miss Loi Krathong’ verkiezing. Er zijn ook competities voor wie de mooiste Kratong kan bouwen, waar allerlei prijzen mee te winnen zijn. Een mooi voorbeeld en interessante plek om te bezoeken voor het bijwonen van de Loi Krathong vieringen is in de provinciehoofdstad Tak. Het festival in Tak wordt Loi Krathong Sai Lai Prathip Pan Duang genoemd. Hier worden krathongs gemaakt met de schillen van kokosnoten waarin een kaars wordt geplaatst. Hier is het een sport om de krathong met een speciale ‘swung’ op het water te zetten. Iedere deelnemer heeft zijn eigen techniek en daar willen ze natuurlijk niet teveel over verraden. Het doel is om deze krathongs snel achter elkaar op de rivier te zetten en door ze te laten draaien ontstaat het idee van een lichtgevende slang die over het water kronkelt. Een slang staat symbool voor voorspoed en geluk. Wie de mooiste en langste slang maakt, wint de prijs.
Loi Krathong buiten Thailand
Ook in landen buiten Thailand worden allerlei varianten van Loi Krathong gevierd. Zo kent Kelantan in Maleisië een festival wat veel lijkt op Loi Krathong. Ook kennen grote delen van Laos het festival, als ook delen van Myanmar, met name in de Shan staat dat grenst aan het noordwesten van Thailand.
Loi Krathong in het kort
Wanneer?
Mocht je dit festival van dichtbij willen meemaken, zoek dan altijd op wanneer het plaatsvindt. De data zijn afhankelijk van de maankalender (de 12e volle maan van de Boeddhistische kalender) en wisselen dus ieder jaar.
Waar?
Door het hele land heen wordt het gevierd. Maar leuke plaatsen om dit festival mee te krijgen zijn aan de Chao Praya rivier in Bangkok, in Sukhothai wat nog altijd de oorsprong van het festival weet te claimen. In Chiang Mai aan de Ping rivier of natuurlijk in het eerder genoemde Tak aan dezelfde rivier.
Wat?
Maak je geen zorgen over hoe de ceremonie precies gevierd wordt. Iedere plaats heeft zijn eigen variant en ook hebben verschillende mensen verschillende gebruiken. Vraag aan de locals wat zij doen en je hebt kans dat je zomaar wordt uitgenodigd om met ze mee te gaan of je weet wat de place to be is. Geen zorgen over het maken van je eigen krathong, op alle plaatsen waar Loi Kratong gevierd wordt zijn er volop stalletjes waar je er gewoon eentje kunt kopen. Voor de rest zal het volstaan wanneer je je houdt aan ‘when in Rome…’, kijk wat de locals doen en doe gewoon lekker met ze mee.
